بهار ۹۶ از راه رسید و اولین موج سفرهای ایرانگردی هموطنان به شرق و غرب و شمال و جنوب شروع شد.
فروردین در ایران، یکی از بهترین ماه ها واسه سفره، چون که نه با سرمای سخت زمستونی مواجه هستیم و نه هنوز شهرهای ایران رو موج گرما فرا گرفته.
از قشم، کیش، بندر عباس و بوشهر در خطه جنوب گرفته تا لرستان و کردستان در غرب و سوباتان و مازیچال و شهرهای هیجانی و رویایی گیلان و مازندران در شمال، جای جای ایران چهار فصل، مقصدهای گردشگری فوق العاده ای واسه ایرانگردان عزیز داره تا در این فصل قشنگتر، تاملی در آفاق و انفس کرده و سال جدید رو با آشتی با طبیعت شروع کنن.
همین حالا که در حال مطالعه این متن هستین، میلیونا هموطن در صدها هزار کیلومتر از جاده های سراسر کشور مشغول تردد هستن و ترافیک همیشگی که در هفته اول سفرهای نوروزی به خصوص در مقصدهای شمالی و شرقی کشور تماشاگر هستیم، مشاهده می شه.
یکی از مهم ترین مقولاتی که در سفرهای نوروزی مورد توجه قرار میگیره، اون طرف مقولات حمل و نقل و گردشگری، موضوع تغذیه و شوک متابولیسمی تغذیه بدنی در نوروزه. یکی از مهم ترین مسائلی که مسافران نوروزی با اون درگیر هستن، موارد خوراکی و نوشیدنی بوده که بدیش اینه براساس بررسیای رسانه ای، هرساله در ایام نوروز، هزاران هموطن رو به دلیل نبود توجه به چیزای مهم تغذیه ای سالم، روونه بیمارستان و مراکز درمانی می کنه.
اگه شمام می خواید از فرصت تعطیلات نوروزی پیش اومده واسه گردش در نقاط جور واجور داخل کشور استفاده کنین، ۲۰ پیشنهاد مهم تغذیه ای که در ادامه ارائه می شه رو جدی بگیرین تا سفری سالم و خوش رو واسه خود و خونواده به ارمغان بیارین.
با تغذیه گردی نوروز امروز ما همراه باشین.
مراقبت رستورانای سر راهی باشین.
پیشنهاد شماره ۱ بیشتر پزشکان و فعالان و مشاوران تغذیه ای به مسافران نوروزی، توجه به مقولات بهداشتی و تغذیه ای در رستورانای سر راهیه. با وجود اعزام گسترده بازرسان محسوس و نامحسوس وزارت بهداشت و دیگه بخشای دولتی مربتط با مسائل بهداشتی اصناف در این ایام، باز تماشاگر وجود تخلفات زیاد مراکز سرویس دهی خوراکی و نوشیدنی در مناطق جور واجور کشور به خصوص در راه ها هستیم.
با در نظر گرفتن حمله جمعیت واسه تردد در راه های کشور و به کار گیری فرصتای تغذیه ای موجود در هر سطح کیفی، حتی امکان از رستورانای سر راهی غیر معتبر و غیر شناخته شده استفاده نکنین. حتی پیشنهاد می شه اگه خواهان به کار گیری این مجموعه ها هستین، از خوردن گوشت سفید یا قرمز دوری کنین.
۹ مرداد ۹۵ بود که تصویری در فضای مجازی کشورمون منتشر شد که بازتابای زیادی پیدا کرد.
در این تصویر که در بالا مشاهده می کنین، چگونگی نگهداری مرغای پاک شده در کنار دستشویی یه رستوران سر راهی کشور رو نشون میده.
البته این بدون معنی نیس که همه رستورانای سر راهی در کشور با اینجور وضعی روبرو هستن و به کار گیری رستورانای بین راهی رو ممنوع کنین، اما تلاش شه تا با تامین تغذیه سالم و مقوی و مناسب طول سفر (در شب و روز)، نیاز به به کار گیری فرصتای غذایی مراکز ناشناس بین راه کم بشه.
همین چند وقت پیش بود که منتشر کردن اخباری مبنی بر عرضه ناسلام کباب در کباب سراها و بعضی رستورانای سر راهی در شهرکرد، منتهی به تعطیل شدن ۱۱ واحد عرضه کننده گوشت ناسالم شد و درخشش زیادی در غرب کشور داشت.
۶ اشتباه تغذیه ای نوروزی
در تغذیه نوروزی، شش اشتباه تغذیه ای عادی هست که باید به اون توجه داشت:
۱- مصرف شیرینی و شکلات و میوه های قندی، کاهش اشتها و میل به خوردن غذا رو به دلیل کم تحرکی عادی در تعطیلات نوروزی داره که واسه کودکان و کهنسالان، می تونه عامل بروز بیماریای گوارشی شه.
۲- حذف وعده های اصلی غذا و جانشین کردن اون با شیرینی و میوه و آجیل، بدترین رژیم غذایی در ایام نوروزه.
۳- انتقال دادن زمان مصرف وعده نهار و شام به ساعتای غیر عادی به دلیل دید و بازدیدای عادی، مشکلات گوارشی رو در افراد زیاد می کنه.
شک نداشته باشین شامی که ساعت ۱۲ شب مصرف شه، دیگه ارزش غذایی نداره و خواب آرومی رو به ارمغان نمی آورد.
۴- خوردن شیرینی زیاد در ایام نوروز دلیل می شه که قند ساده شیرینی اول موجب افزایش قند خون و ترشح انسولین و بعد باعث افت یهویی قند خون شده و فرد با گرسنگی مواجه می شه و نیاز به مصرف مواد غذایی در ساعات جور واجور شبونه روز زیاد می شه.
۵- هر میوه ای که ۸۰ تا ۱۰۰ گرم وزن داره، ۶۰ کیلوکالری انرژی تولید می کنه که اگه این اندازه صرف میوه رو در طول روز نمی سوزونین، مراقب چاقیای بعد از تعطیلات باشین. مصرف ۲ عدد نارنگی، برابر با مصرف یه شیرینی غیر خامه ایه! شیرینی یکی از عوامل پوکی استخوانه که این روزا در میان بانوان ایرونی بسیار شایعه.
۶- در خوردن چای دقت کنین. شاید در طول سال هیچ وقت به اندازه ۲ هفته عید، چای مصرف نکنیم. هم رنگ چای مهمه و هم اندازه چای. چای پر رنگ، دشمن کلیه و کبده. مصرف چای کم رنگ و تا امکان داره چای سبز رو از نوروز امسال در فرهنگ غذایی خود جا بندازین.
مراقب بیماریای عفونی باشین
نوروز و سفرهای نوروزی، یکی از عوامل پیشرفت دهنده بیماریای عفونی در کشوره. همونطور که در بند بالا گفتیم، رستورانای سر راهی از سنتی گرفته تا مدرن، می تونن هم از نظر تغذیه ای واسه سلامت شما تهدید آفرین باشن، هم با سرویسای بهداشتی ناسالم، منتقل کننده مریضی به دست و دهن شما بوده و به این واسطه، شما رو با بیماریای عفونی مواجه کنن.
یکی از کلی ترین بیماریایی که بعضی وقتا در به کار گیری سرویسای بهداشتی بین راهی منتقل می شه، حصبه س. اگه در به کار گیری سرویسای بهداشتی، دست خود رو با آب و صابون خوب شستشو ندین و با همون دست مشغول به غذا خوردن شید، احتمال دچار شدن به حصبه در شما ۵ برابر زیاد میشه.
سالادا و سبزیا به خصوص در رستورانای سر راهی یا مراکز عرضه کننده تسهیلات تغذیه ای که نشون و برند مشخصی نداشته و استانداردهای لازم رو ندارن، می تونه عامل انتقال بیماریای عفونی به آدم باشه.
معمولا در مراکز غیر استاندارد فروش سالاد و سبزی، این جور خوردنیا خوب شستشو نمی شن و یا در ظروفی آلوده نگهداری و تمیز می شن که می تونه واسه سلامت آدم خطرناک باشه.
گول ماست و دوغای محلی رو نخورین
دکتر عباس مومن زاده، متخصص بیماریای عفونی به مسافران نوروزی پیشنهاد می کنه، اکیدا از مصرف دوغای محلی و ماستای محلی در مکانایی که هیچ نوع نشون و برند و گواهی صلاحیت و اعتباردهی خاصی از مراجع ذیصلاح نداشته دوری کنن.
این متخصص به مسافران نوروزی پیشنهاد می کنه که حتی امکان از آب چشمه که سلامتی اون در هاله ای از ابهام قرار داره در سراسر کشور دوری کنن.
حتی کره و پنیر و خامه محلی هم می تونه منتقل کننده بیماریای جور واجور باشه. بخاطر این، از خرید اون از خونها یا دکها یا هر جایی که اعتبار دهی مشخصی نداره، دوری کنین.
۱.۵ برابر دارو همیشگی به همراه داشته باشین
اگه به هر دلیلی براساس گفته و تجویز متخصص، نیاز به مصرف دارو دارین و برنامه سفر نوروزی رو در دستور کار قرار دادین، طبق پیشنهاد رییس مرکز بین المللی طب مسافرتی ایران، ۱.۵ برابر اندازه مصرف داروی همیشگی، دارو به همراه داشته باشین تا با کمبود احتمالی دارو در داروخانهای شهر مقصد مواجه نشید.
بعضی وقتا دیده شده که بعضی از بیماران به دلیل بی دقتی در همراه داشتن داروهای خاص قلب و عروق و فشار خون، در شهرستانای مقصد با مشکل دارو مواجه شده و حتی کار اونا به جای گردش و تفریح، سر از مراکز درمانی و اورژانس درآورده س.
دکتر مرتضی ایزدی، متخصص طب مسافرتی به بیماران پیشنهاد می کنه که ضمن رعایت مسائل تغذیه ای در سفر، بیماران واسه مصرف دارو در زمان مورد نظر، تا امکان داره داروهای خود رو در ۲ قسمت متفاوت قرار داده تا اگه یکی از وسایل به هر دلیلی گم شد یا به سرقت رفت، در جایی دیگه دارو موجود باشه و خطری اونا رو تهدید نکنه.
برنامه غذایی نوروزی فراموش نشه
نوروز، مدتیه که ظرف ۲ هفته، بالاترین سطح مصرف مواد قندی و نمکی وارد سیستم گوارش می شه و بدن مجبوره در مدت زمان کم، نسبت به دریافت و هضم این سطح از مواد غذایی که معمولا زیادتر از اندازه نیاز بدن هر فرده اقدام کنه.
واسه در امان موندن از فشارهای به وجود اومده به وسیله تغییر رژیم غذایی در ایام تعطیلات نوروزی که جنب و جوش آدما به شکل زیادی کم میشه، پیشنهاد می شه که برنامه غذایی واسه این ایام در نظر گرفته شه.
جفت و جور اینجور برنامه ای در حفظ سلامت افراد، اهمیت بسیار داره.
این برنامه باید با در نظر گرفتن فاکتورهای مختلفی مانند تعداد افراد همراه در سفر، وضعیت اقتصادی و اندازه هزینه ای که در سبد اقتصادی تغذیه ای خونواده در نظر گرفته می شه تعیین شه.
ترکیب سنی افراد و نیازای تغذیه ای اونا هم در این برنامه مهمه.
شک نداشته باشین برنامه تغذیه ای نوروزی یه فرد میانسال با فردی جوون و حتی دختر با پسر و زن و مرد پیر با همدیگه فرق داره و بخاطر این، اگه با مصرف دارو مواجه هستین، رژیم غذایی نوروزی رو حتما با دکتر خود مشورت کنین.
مهم ترین فایده تعیین برنامه غذایی در نوروز، علاوه بر پیشرفت سلامت خود و خونواده، نظم بخشی به رژیم خوردن و آشامیدن و هم اینکه جفت و جور مواد اولیه از شهر خودتون با قیمت مناسب و اطمینان بیشتره. مشخص کردن وعده های غذایی و اعمال پیش بینیای لازم دلیل می شه تا نیاز شما به به کار گیری رستورانای بین راهی مشکل آفرین این ایام شدیدا کم بشه.
در برنامه غذایی سفر نوروزی خود، تلاش کنین تا وعده های غذایی ترکیبی رو در نظر بگیرین. موقع سفر، غذاهای ساندویچی که گوشت کمتری داره می تونه انتخاب خوبی باشه. میان وعده هایی با پنیر و گردو و گوجه و خیار، نه فقط تنوع غذایی و سلامت جسمی و روحی شما رو تضمین می کنه، بلکه فرهنگ میان وعده خوب خوردن رو در بین اهالی خونواده در دیگه ایام سال تقویت می کنه.
به کار گیری غذاهای کم کالری و سبک که متناسب با کم تحرکی شما در طول سفره رو در نظر داشته باشین که سفر لذت بخش تری رو واسه شما به ارمغان می آورد. اگه افراد خونواده از مصرف میوه در طول سفر دوری می کنن، میوه های جور واجور رو تیکه تیکه کرده و در ظروف کوچیک قرار داده و با خلال دندون به اونا تعارف کنین.
این کار خلاقانه دلیل می شه که افراد، چند نوع میوه خرد شده رو با تمایل کامل بخورن و نیازای ویتامینی که از راه میوه در طول سفر به بدن می رسه رو در اختیار داشته باشن و از خوردن تنقلات نمکی و قندی دوری کنن.
با برنامه تغذیه ای نوروزی، فرهنگ با برنامه غذا خوردن رو در در دیگه ایام سال تقویت کنیم.
اگه امکان پخت و پز نداشتیم چه کنیم؟
در طول سفر به خصوص در ایام نوروز این موقعیت واسه مسافران پیش میاد که هیچ امکان پخت و پزی براشون جفت و جور نمی شه و مجبورند نیازای تغذیه ای خود رو به روشای غیر سالم تامین کنن. پیشنهادای زیر رو در نظر داشته باشین:
۱- واسه سفرهای نوروزی، همیشه آب کافی به همراه داشته باشین. به این موضوع دقت کنین که ترافیک سنگینی در جاده های کشور برقراره و بعضی وقتا راهی که در دیگه ایام سال ظرف ۴ ساعت طی می کنین، شاید مجبور باشین در ۲ برابر حد عادی وقت صرف کنین. این یعنی باید غذا و آب کافی در خودرو به همراه داشته باشین.
۲- غذاهایی که فساد پذیر هستن رو در یخدان یا کلمن که از نور و گرما در امان باشن بذارین. این موضوع جهت تردد در مناطق جنوبی کشور که هوا گرم تر از نقاط شمالی و غربی کشوره محسوس تر می شه.
۳- اگه در سفر مجبورین تا غذای باقیمونده قبلی مانند خورشت و برنج رو استفاده کنین، دست کم بیست دقیقه گرما دوباره بدین.
۴- در طول سفر حتی امکان از مصرف مواد غذایی خام یا نیم پز دوری کنین، زیر ممکنه آلوده به عوامل عفونی باشه.
۵- اگه آب به همراه ندارین، در طول سفر، فقط از آبی استفاده کنید که از سلامت اون اطمینان دارید. اگه از سلامت اون بیاطلاعید، اونو بجوشانید و بعد بنوشید. پیشنهاد میشه از آب معدنی در بطریهای دربسته که، تاریخ تولید روی در اونا ذکر شده، استفاده کنید.
۶- ایام نوروز، مصرف کنسروها زیاد میشه. در مصرف غذاهای کنسروی به این موضوع توجه کنین که مسمومیتای غذایی کشنده از راه کنسروهای غذایی درست می شن.
حتما محتویات کنسروا رو قبل از مصرف بجوشونین.
۷- در طول سفر، از مصرف کنسروهای باد کرده که روی درب اونا زنگ زده جدا دوری کنین.
۸- همونطور که در بالا عنوان شد و اینجا هم تاکید می شه، حتما در طول سفرهای نوروزی از لبنیات پاستوریزه و هموژنیزه شده برنده های معتبر بازار استفاده کنین و از خرید لبنیات باز، ترشیای باز، زیتون باز و حتی خیارشور باز دوری کنین.
رودل و سؤء هاضمه کودکان: ارمغان مهمانیای نوروزی
بسیار واسه خونواده های اتفاق میفته که در ایام نوروز، بچه هاشون با رودل و سوء هاضمه مواجه می شن.
خوردن افراطی آجیلای ترش و شور، شکلای جور واجور شیرینی پر کالری و تنقلات نمکی که به طور ترکیبی و بدون رعایت فواصل وقتی مشخص مصرف می شن، از عوامل شدید شدن کننده این بیماریایی غیر واگیر دار براساس ناهنجاریای تغذیه ای کودکان در ایام نوروزه.
مهم ترین نشونه های سوء هاضمه در کودکان رو میشه دل دردهای کولیکی یا قولنجی، نفخ شکم، باد گلو، اسهال و استفراغ دونست. دکتر فریبا شیروانی، فوق تخصص عفونی کودکان عقیده داره که این جور مشکلات گوارشی حاصل از تغذیه ناجور نوروزی کودکان به دلیل مصرف ناجور مواد غذایی اتفاق میفته که دستگاه گوارش رو با مشکل بزرگی همراه می کنه.
اگه کودکان شما زیاد آجیل و شیرینی می خورن.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت قبلا گفته بود که در مصرف آجیل زیادهروی نکنین. شکلای جور واجور مغزها و تخمها شامل مقادیر زیادی چربی هستن، بطوری که هر ۱۰۰ گرم اونا شامل ۵۰۰ تا ۶۰۰ کالریه و باید از شکلای جور واجور آجیلهای بدون نمک و یا کم نمک استفاده کرد.
چون آجیلهای شور با داشتن مقادیر زیاد نمک زمینه رو واسه فشار خون بالا جفت و جور می کنن.
زیاد آجیل و شیرینی خوردن بچه ها در ایام نوروز، تهدید شماره ۱ سلامت تغذیه ای خونواده در ایام تعطیلات نوروزه. مصرف تنقلات در این ایام شدیدا در کل کشور زیاد می شه و دل درد زیاد و تغییر در وضعیت اجابت مزاج و استفراغ از جمله ارمغانای مصرف زیاد از حد آجیلای ترش و شور و شیرینه.
آدمایی که گرفتار به دیابت و فشار خون هستن، در اثر مصرف زیادتر از اندازه شیرینی و آجیل با افزایش اندازه قند خون مواجه شده و سردرد و دل درد پیدا می کنن. بخاطر این، اگه کودکان با مصرف افراطی آجیل مواجه هستن، اونا رو با روشای جانشین تغذیه ای آشنا کنیم که می تونه:
- مصرف قطعات خرد شده میوه های رنگارنگ بهاری.
- ساعت گذاشتن واسه مصرف آجیل.
- ارائه میان وعده های کم کالری و سبک و مقوی در طول ایام تعطیلات
- ارائه خشکبار مقوی مانند توت خشک و انجیر خشک و برگه آلو و زرد آلو تمیز غیر تیزابی
- در اختیار قرار دادن پسته و تخمه کم نمک یا بی نمک (۱ بار در روز)
بوده و در سالم شدن رژیم غذایی کودکان در ایام نوروز نقش زیادی اجرا کنه.
مراقب بیماریای سفری باشیم
بله! بعضی از بیماریا، مختص سفر کردنه و در بین سفر آدمی رو گرفتار می کنه.
جا به جایی از یه شهر به شهر دیگه یا از یه کشور به کشور دیگه، دلیل ابتلای مسافران به بیماریای جور واجور می شه.
خیلی از این بیماریا، عامل عفونی داره که مربوط به یه منطقه خاص در کشوره و با ورود آدما به اون ناحیه، باعث ابتلای مسافران به اون مریضی می شه.
اگه به شرق آسیا سفر می کنین، مراقب بیماریای عفونی از راه انتقال آب و غذا و به کار گیری مکانای عمومی باشین که به دلیل بین المللی بودن مقصدهای گردشگری این مناطق، احتمال آسیب پذیری شما زیاد می شه.
هم اینکه در مناطق حاشیه خلیج فارس به دلیل گرمای هوا، مراقب گرما زدگی کودکان و به کار گیری غذاهایی که در مکان خنک نگهداری نمی شده باشین.
دکتر محمد جعفر فرهوش، فوق تخصص بیماریای گوشی میگه که مسمومیت غذایی به دلیل حمل نادرست مواد غذایی از شایع ترین بیماریای سفره. به این موضوع دقت لازم رو به عمل بیارین که راه انتقال بیشتر بیماریای عفونی به خصوص در سفرها، آب و غذای آلوده، به کار گیری غذای خام، تماس با دست افراد مختلفی که در طول سفر دیدار می کنیمه.
مراقب اسهال و یبوست سفر باشیم
دو مریضی شایع در طول سفرها، یبوست و اسهاله و واسه همیه سنین اتفاق میفته و مخصوص شهر و دیار خاصی هم نیس.
یبوست به دلیل جنب و جوش نداشتن و نشستن دراز مدت اتفاق می افته و واسه مسافران نوروزی که مجبورند مدت زیادی در خودرو واسه رسیدن به شهر مقصد انتظار بکشن روی میده.
واسه جلوگیری از یبوست، جنب و جوش کافی داشتن، تنظیم برنامه سفر با توقفایی که دلیل پیاده شدن ادما از خودرو و راه رفتن مقطعی شه پیشنهاد می شه.
هم اینکه مسافران باید از مصرف سبزیایی که منشاء آبی که واسه تمییز کردن اون استفاده شده بی اطلاعند، دوری کنن.
بدلیل اینکه آب بعضی از چشمه و سرچشمه ها و رودخانه ها و حتی چاه ها با مدفوع انسانی یا حیوونی آمیخته می شه، از خوردن حتی یه جرعه از آب اینجور مکانایی که سلامت آب در هاله ای از ابهامه دوری کنن.
با ترش کردنای نوروزی چه کنیم؟
ترش کردن، یکی از بیماریای شایع در ایام نوروزه که چرب و شیرین و نمکی در مدت کم وارد سیستم گوارش بدن می شه و به دلیل تغییر در سبک رژیم غذایی عادی فرد، دلیل بروز مشکلاتی می شه.
با عجله غذا خوردن، پرخوری، مصرف غذاهای تند و پر ادویه و دراز کشیدن بدون این دست اون دست کردن بعد از مصرف غذا از جمله عوامل شدید شدن کننده این بیماریه.
یه فوق تخصص گوارش و کبد به مسافران نوروزی پیشنهاد می کنه که آدمایی که بدن اونا مستعد ریفلاکسه از خوردن غذاهای نیمه آماده، کنسرو شده، فراوری شده و مخصوصا غذاهای فست فودی دوری کنن. هم اینکه در راس لیست خوراکیای شدید شدن کننده ریفلاکس معده میشه به قهوه و نسکافه و نوشابه های گاز دار اشاره کرد.
نه به فست فود، آری به غذاهای آبکی
در ایام نوروز اگه فرصت کمی واسه پخت و پز دارین، دور زنگ زدنای گاه و بیگاه به فست فودیای محل رو خط بکشین. واسه ایجاد تنوع در مصرف غذا، رفتن به رستوران رو خیلی کم کنین و تلاش کنین از اول سال جدید، مصرف سوسیس و کالباس و همبرگر رو از دستور غذایی خود خط بزنین و واسه اونا جایگزینای مشوقانه و جذاب پیدا کنین.
به کار گیری غذاهای آبدار مثل سوپ، آش، میوه آبدار، سبزی آبدار مثل خیار و گوجه فرنگی و کاهو و روی آوردن به فرهنگ غذاهای بخار پز شده می تونه رژیم غذایی سالمی رو واسه شما در تعطیلات عید به ارمغان آورد.
شماره های مهم واسه مسافران نوروزی
-
- شماره تلفن واسه تصادفات جاده ای و برف گرفتگی : ۱۱۲
- شماره تلفن اورژانس کشور: ۱۱۵
-
- شماره تلفن شکایت از اماکن گردشگری: ۰۹۶۶۹
- شماره تلفن سازمان هوا شناسی: ۱۳۴
- شماره تلفن اطلاع از وضعیت راه ها: ۱۴۱
- شماره تلفن اطلاعات پرواز سراسر کشور: ۱۹۹
- شماره تلفن اطلاعات تردد قطارها: ۵۱۴۹
- شماره تلفن شکایت از رستورانای بین شهری: ۱۴۰۹
در ایام تعطیلات نوروز، ”درست غذا خوردن” و “درست مصرف کردن” رو تمرین کنیم تا ایران از فهرست کشورای پر مصرف مواد غذایی جهان که تهدید سلامت و اقتصاد و آینده کشوره، خارج شه.